Μαραθώνας, Θερμοπύλες, Καστελλόριζο

Νίκος Λυγερός ΑΟΖ και στρατηγική - Μαραθώνας, Θερμοπύλες, Καστελλόριζο
Για όσους δεν έχουν πρόσβαση άμεσα σε τοποστρατηγικά δεδομένα, είναι αποτελεσματικό να έχουν μερικά παραδείγματα της ιστορίας μας, έτσι ώστε να κατανοήσουν και τη δομή των ιδιομορφιών του μέλλοντος. Για πολλούς από εμάς ο Μαραθώνας κι οι Θερμοπύλες αποτελούν παραδείγματα κι αυτό ισχύει και στο διεθνές γίγνεσθαι. Δεν αντιμετωπίζουμε αυτές τις δύο περιπτώσεις με διαφορετικό τρόπο, παρόλο που πρόκειται για μία νίκη και μία ήττα. Θυμόμαστε την έννοια του αγώνα και της θυσίας, της ανάγκης και του θανάτου. Δεν εξετάζουμε τόσο πολύ τα δομικά στοιχεία αυτών των μαχών, για να εντοπίσουμε τα διαχρονικά στρατηγικά νοητικά σχήματα, παρά μόνο όταν βρισκόμαστε μεταξύ στρατιωτικών ή στρατηγιστών. Στην πραγματικότητα, αν δεν γίνει αυτή η μελέτη, δεν κατανοούμε την ύπαρξη αυτών των γεγονότων στις συγκεκριμένες χωροχρονικές στιγμές. Κι όμως ξέρουμε ότι το πλαίσιο έπαιξε ένα ρόλο καθοριστικό κι η επιλογή του ως πεδίο μάχης ήταν στρατηγικής σημασίας. Ότι οι δύο περιοχές βρίσκονταν σε ελληνικό έδαφος, δεν έχει τόση σημασία, όσο ότι η διεξαγωγή της μάχης σ'εκείνα τα σημεία ήταν ελληνική. Και στις δύο περιπτώσεις, η λήξη της μάχης ήταν αναμενόμενη από τη δική μας πλευρά: Και για τη νίκη και για την ήττα. Το ίδιο ισχύει και για τη Σαλαμίνα, αλλά όχι ως αποτέλεσμα. Η εξέταση των δεδομένων μέσω της τοποστρατηγικής ανάλυσης επιτρέπει την υπέρβαση της γεωμετρίας του χώρου και εξηγεί τη χρονική επιλογή της διεξαγωγής της μάχης. Για όσους δεν το συνειδητοποιούν ακόμα, το Καστελόριζο είναι χώρος μιας μάχης όχι μόνο από μόνο του, αλλά ολόκληρη η περιοχή, ειδικά αυτή που ανήκει στον ελληνικό χώρο, δηλαδή η δυτική του πλευρά, λόγω της Συνθήκης Παρισίων του 1947. Στην πραγματικότητα, το θέμα της ΑΟΖ θα ασκήσει de facto μια πίεση σε αυτήν την περιοχή και θα πρέπει να επιλέξουμε αν αυτός ο χώρος θα είναι ανάλογος του Μαραθώνα ή των Θερμοπυλών. 

Αυτή η πρόσβαση στην επιλογή είναι πρόβλημα βούλησης και βέβαια πρωτοβουλίας εκ μέρους μας. Σε κάθε περίπτωση τα τοποστρατηγικά δεδομένα υπάρχουν, το πλαίσιο γεωστρατηγικής υπάρχει. Όλος ο προβληματισμός είναι η προετοιμασία μας. Αλλιώς θα επαναλάβουμε το λάθος της Συνθήκης Σεβρών του 1920, η οποία μετατράπηκε τελικά σε Συνθήκη Λωζάνης του 1923, η οποία μέσω του προσχήματος των Στενών, καθόρισε την μοίρα της Ίμβρου και της Τενέδου, δίχως να δοθεί σημασία στα συγκεκριμένα νησιά. Η περίπτωση του Καστελόριζου είναι ακόμη πιο σημαντική, διότι επιτρέπει με λανθασμένους χειρισμούς την επαφή μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, και μηδενίζει ταυτόχρονα το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα. Το να δίνουμε έμφαση μόνο στο νησί, δίχως να εξετάζουμε τις επιπτώσεις των πιέσεων πάνω στην συγκεκριμένη περιοχή και να μην προσπαθούμε να καταλάβουμε τα τοποστρατηγικά δεδομένα θεωρώντας ότι δεν προσθέτουν τίποτα στις γνώσεις στις οποίες οφείλουμε τη σημερινή κατάσταση είναι δείγμα αδράνειας. Ενώ στο Καστελόριζο χρειαζόμαστε όλα τα νοητικά σχήματα της υψηλής στρατηγικής κι όχι μόνο της τακτικής. Στη συνέχεια, αφού επιλέξουμε το μοντέλο μας, θα πρέπει να το υποστηρίξουμε˙ όμως σε αυτή την φάση είμαστε μόνο στην επινόηση του θέματος. Αυτή είναι η δυσκολία, διότι βρισκόμαστε ακόμα στο χώρο του αοράτου κι εκεί μόνο η στρατηγική βλέπει.



Marathon, Thermopylae, Castelorizo
Translated from the Greek by Paola Vagioni

For those who do not have direct access to topostrategic facts, it is efficient to obtain some examples from our history in order to comprehend the structure of the particularities of the future. For most of us, Marathon and Thermopylae constitute such examples and this applies also to the world scene. We do not treat these two cases in a different way, despite the fact that it is about a victory and a defeat. We remember the notions of fight and sacrifice, of need and death. We do not examine as much the structural elements of these battles for locating the historical mental schemata, except when we are among military men or strategists. In reality, unless this study is done, we cannot understand the existence of these events at these particular moments of space-time. And yet we know that the framework played a crucial part and its selection as a battlefield was of a strategic importance. The fact that the two areas were on Greek territory is not as important as the fact that the conduct of the battle in these places was Greek. In both cases, the ending of the battle was expected from our side: for both the victory and the defeat. The same applies to Salamis but not as an outcome. The examination of the facts via topostrategic analysis allows the transgression of the geometry of space and explains the timing for the conduct of the battle. For those who do not realize it yet, Castelorizo is a battlefield not only by itself but also the whole area, specifically the one which belongs to the Greek space i.e. the west side, due to the Paris Treaty of 1947. In reality, the EEZ issue will exert pressure de facto in this area and we will have to decide if this space is the equivalent of Marathon or Thermopylae. This access to choice is a problem of will and of course initiative on our behalf. In any case the topostrategic elements facts exist, the framework of geostrategy exists. The entire questioning lies on our preparation. Otherwise we will repeat the mistake of the 1920 Sèvres Treaty, which finally turned into the 1923 Lausanne Treaty, which via the pretext of the Straits, determined the fate of Imvros and Tenedos without having paid attention to these specific islands. The case of Castelorizo is even more important because it allows, with erroneous manipulations, the contact between Turkey and Egypt and simultaneously eliminating the Single Defense Doctrine. By emphasizing solely on the island without examining the repercussions of the pressures on the specific area and without attempting to understand the topostrategic facts by assuming that they add nothing new to our knowledge, to which we owe the present situation, is a sign of inertia. While in Castelorizo, we need all the mental schemata of grand strategy and not only tactics. Consecutively, after selecting our model, we will have to support it but in this phase we are only at the invention of the issue. This is the difficulty since we are still found inside the space of the invisible and in there, only strategy is seeing.