Νίκος Λυγερός: Τα διαγράμματα Voronoi ως υπόβαθρο της ΑΟΖ.

Στις 17/12/2011 πραγματοποιήθηκε η εισήγηση του κύριου Λυγερού με τίτλο "Τα διαγράμματα Voronoi ως υπόβαθρο της ΑΟΖ" που πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Δήμου Σαρωνικού . Ο κύριος Λυγερός καλεσμένος από την Ομάδα Ανεξάρτητων Πολιτών Σαρωνικού τόνισε τη σημασία των Διαγραμμάτων Voronoi για τον καθορισμό της ΑΟΖ. Ταυτόχρονα τόνισε ότι η ΑΟΖ δεν είναι μια ουτοπία. Η Κύπρος το απέδειξε με τις δημοκρατικές συμφωνίες που έκανε με την Αίγυπτο και το Λίβανο, κράτη τα οποία δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και κατάφερε αυτές τις συμφωνίες, ενώ είναι κράτος που έχει υποστεί εισβολή και ζει ακόμα και τώρα την κατοχή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι η επίτευξη του στόχου έγινε μέσω του ευρωπαϊκού πλαισίου, αφού η Κύπρος είχε ενταχθεί το 2004. Η προσέγγιση του προβλήματος της ΑΟΖ είναι παραδειγματική. Αφού υπήρχε σοβαρή εμπλοκή με την Τουρκία λειτούργησε μέσω των ελιγμών κι όχι των συνδυασμών, για να μην κάνει χρήση της στρατηγικής θυσίας, η οποία θα είχε επιπτώσεις σε πολιτικό πλαίσιο.

Η περίπτωση της Ελλάδας είναι ανάλογη και μάλιστα καλύτερη, διότι δεν υπάρχει στρατιωτική εμπλοκή. Η Ελλάδα ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1981, η Ιταλία από το 1957 κι η Κύπρος, όπως είπαμε από το 2004. Οι τρεις χώρες είναι επίσης στην ευρωζώνη κι εφαρμόζουν τη συνθήκη Schengen. Κατά συνέπεια, τίποτα δεν μπορεί να τις εμποδίζει όσον αφορά στο θέμα της ΑΟΖ, η οποία θα είναι εξ ολοκλήρου στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όσον αφορά στο Νότιο Μέρος της Ελλάδας, η ΑΟΖ έχει κοινά σημεία με την Λιβύη και την Αίγυπτο, χώρες οι οποίες δεν μας βλέπουν αρνητικά.

Η σημασία αυτών των διακρατικών συμφωνιών εμφανίζεται μέσω της συνεκτικότητας της όλης δομής, όχι μόνο στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά και το μεσογειακό, το οποίο όλο και περισσότερο ενισχύεται. Η τοποστρατηγική μέσω των διαγραμμάτων Voronoi δείχνει στο πεδίο δράσης της υψηλής στρατηγικής στον μεσογειακό χώρο. Κάνοντας μία υπέρβαση όσον αφορά στη συνεκτικότητα, αντιλαμβανόμαστε τη θετικότητα της επαφής μας και με την Μάλτα. Μπορεί, λοιπόν, να μην βλέπουμε την αναγκαιότητα της ΑΟΖ, διότι δεν έχουμε εικόνα, λόγω της θάλασσας, όμως οι δυναμικοί χάρτες υπάρχουν και τα διαγράμματα Voronoi μέσω των μαθηματικών δεν έχουν να συγκρουστούν με κανέναν, για να πείσουν ακόμα και τους ουδέτερους ή τους αδιάφορους.

Το πλαίσιο, το πεδίο και το πεδίο δράσης είναι έτοιμα για διαπραγματεύσεις, όχι όμως για συμβιβασμούς. Διότι οι συμφωνίες περί ΑΟΖ δεν είναι συμβιβασμοί αλλά συνέργιες υψηλού επιπέδου. Πλέον το παίγνιο εξαρτάται από τους παίκτες. Ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος με την Κύπρο έδωσε το στίγμα του. Κι η αξία των πολιτικών ηγετών φαίνεται σε αυτό το επίπεδο.

Τα διαγράμματα Voronoi ως υπόβαθρο της ΑΟΖ

Διαγράμματα Voronoi και στρατηγική

Η μελέτη του Αιγαίου είναι εκ φύσης πολύπλοκη, όχι μόνο διότι η διπλωματία έχει προβλήματα ανεπάρκειας λόγω έλλειψης γνώσεων στον τομέα της γεωμετρίας και της τοπολογίας αλλά απλώς επειδή θεωρεί ότι η γλώσσα της διαπραγμάτευσης είναι ικανή να αντέξει τον ισομορφισμό της εικόνας. Η μεταφορά δομής δεν είναι μια εύκολη μεθοδολογία ακόμα κι αν η διαδικασία είναι αυτόματη σε μαθηματικό πλαίσιο.

Το γενικό πρόβλημα είναι ότι ο διπλωμάτης, λόγω των σπουδών του, δυσκολεύεται να έχει μια σοβαρή κι ανθεκτική εικόνα μιας πραγματικότητας, η οποία αποτελείται από 3000 νησιά. Δεν είναι προετοιμασμένος να τα προστατεύσει, διότι στην ουσία δεν γνωρίζει την δομή τους. Προσπαθεί, βέβαια, να δημιουργήσει ένα μοντέλο του Αιγαίου, μόνο που αυτό δεν είναι παρά μια προσομοίωση μιας θαλάσσιας ξηράς. Το στρατηγικό πρόβλημα αυτής της ξηράς, αν όντως υπήρχε, θα ήταν ότι η δυσκολία της προστασίας της δεν θα ήταν μόνο μεγάλη αλλά αφάνταστη. 

Η οντότητα του Αιγαίου, τοπολογικά, σχετίζεται περισσότερο με το σύνολο του Cantor παρά με μία εκφυλισμένη μορφή ξηράς. Επιπλέον, δεν μπορεί να μοντελοποιηθεί μόνο με μερικά μεγάλα νησιά, όπως παρατηρούμε στην διπλωματία. Άρα, δεν έχουμε ούτε το ανάλογο της Αρμενίας με την ξηρά, ούτε το ανάλογο της Ιταλίας με την Σικελία. Θέλουμε, δεν θέλουμε, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα και μάλιστα για αυτό το λόγο το Αιγαίο είναι μια από τις πιο ανθεκτικές περιοχές της Ελλάδας. Για να το κατανοήσουμε αποτελεσματικά υπάρχει ένα εργαλείο που συνδυάζει γεωμετρία και τοπολογία, είναι τα διαγράμματα Voronoi. Η εφαρμογή τους στο Αιγαίο μας επιτρέπει να εντοπίσουμε εύκολα τα χαρακτηριστικά στοιχεία των νησιών μας. Δίχως να εξετάσουμε χωρικά ύδατα, είναι δυνατόν μέσω αυτών των διαγραμμάτων, να δώσουμε μια αντικειμενική εικόνα των δεξαμενών έλξης των ελκυστών που αποτελούν τα νησιά του Αιγαίου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούμε κυψέλες ικανές να παράγουν όχι μόνο ένα χάρτη με την παραδοσιακή έννοια αλλά έναν πραγματικό άτλαντα με την έννοια της θεωρίας ομάδων. 

Αυτή η εικόνα που υπάρχει και δεν έχει ο διπλωμάτης που έχει συνηθίσει να λειτουργεί με τις λέξεις των συνθηκών και των συμβάσεων, όπου οι χάρτες είναι de facto μη επίσημοι, δεν μπορεί να τον βοηθήσει, για να προωθήσει ακόμα και θέματα που θεωρούμε αυτονόητα και αυταπόδεικτα. Στη διπλωματία, σε ιστορικό πλαίσιο, οι χάρτες διαμόρφωσαν αλήθειες. Κανείς δεν έχει παίξει με την πραγματικότητα, όλη η πραγματικότητα του χάρτη ήταν ο σχεδιασμός της διπλωματίας. Άρα κανείς διπλωμάτης δεν εμπιστεύεται τους χάρτες, διότι ξέρει ποιος τους δημιούργησε και για ποιο λόγο. Όμως η πραγματικότητα έχει αλλάξει. 

Τώρα πια έχουμε στη διάθεσή μας δορυφορικές εικόνες και η δημιουργία ενός χάρτη είναι μια αυτόματη διαδικασία. Η τεχνογνωσία για να κατασκευάσουμε δυναμικούς χάρτες υπάρχει. Είναι πλέον δυνατόν να κάνουμε ό,τι θέλουμε απλώς πρέπει να ξέρουμε τι θέλουμε. Στη νοητική στρατηγική το Αιγαίο δεν είναι μία γραμμή Maginot. Έχει αποδείξει, μέσω της ιστορίας την ικανότητά του να προστατέψει την Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι υπάρχει αναγκαστικά κάποιος να το προστατέψει. Και αυτό είναι το πρόβλημα. Ακόμα και η ασπίδα πρέπει να προστατευτεί με την έννοια της υποστήριξης. Αν το Αιγαίο δέχεται διπλωματικές επιθέσεις δεν είναι τυχαίο. Και αυτές οι επιθέσεις δεν είναι του ίδιου τύπου που δέχεται η Θράκη. Αν δεν το συνειδητοποιήσουμε και συνεχίσουμε αυτό το διπλωματικό παίγνιο δίχως αποτελεσματικά εργαλεία τότε οι επιπτώσεις στο άδικο παίγνιο, με την έννοια της θεωρίας παιγνίων, θα παρουσιαστούν. Δίχως στρατηγική, υπάρχει το πλαίσιο της καταστροφής του παίκτη. Και αυτό δεν θα είναι πρόβλεψη της θεωρίας μόνο αλλά πραγματικότητα.

ΑOZ, Ευρωπαϊκό πλαίσιο και Διαγράμματα Voronoi

H ΑΟΖ δεν είναι μια ουτοπία. Η Κύπρος το απέδειξε με τις δημοκρατικές συμφωνίες που έκανε με την Αίγυπτο και το Λίβανο, κράτη τα οποία δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και κατάφερε αυτές τις συμφωνίες, ενώ είναι κράτος που έχει υποστεί εισβολή και ζει ακόμα και τώρα την κατοχή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι η επίτευξη του στόχου έγινε μέσω του ευρωπαϊκού πλαισίου, αφού η Κύπρος είχε ενταχθεί το 2004. Η προσέγγιση του προβλήματος της ΑΟΖ είναι παραδειγματική. Αφού υπήρχε σοβαρή εμπλοκή με την Τουρκία, λειτούργησε μέσω των ελιγμών κι όχι των συνδυασμών, για να μην κάνει χρήση της στρατηγικής θυσίας, η οποία θα είχε επιπτώσεις σε πολιτικό πλαίσιο. 

Η περίπτωση της Ελλάδας είναι ανάλογη και μάλιστα καλύτερη, διότι δεν υπάρχει στρατιωτική εμπλοκή. Η Ελλάδα ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1981, η Ιταλία από το 1957 κι η Κύπρος, όπως είπαμε από το 2004. Οι τρεις χώρες είναι επίσης στην ευρωζώνη κι εφαρμόζουν τη συνθήκη Schengen. Κατά συνέπεια, τίποτα δεν μπορεί να τις εμποδίζει όσον αφορά στο θέμα της ΑΟΖ, η οποία θα είναι εξ ολοκλήρου στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όσον αφορά στο Νότιο Μέρος της Ελλάδας, η ΑΟΖ έχει κοινά σημεία με την Λιβύη και την Αίγυπτο, χώρες οι οποίες δεν μας βλέπουν αρνητικά. 

Η σημασία αυτών των διακρατικών συμφωνιών εμφανίζεται μέσω της συνεκτικότητας της όλης δομής, όχι μόνο στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά και το μεσογειακό, το οποίο όλο και περισσότερο ενισχύεται. Η τοποστρατηγική μέσω των διαγραμμάτων Voronoi δείχνει στο πεδίο δράσης της υψηλής στρατηγικής στον μεσογειακό χώρο. Κάνοντας μία υπέρβαση όσον αφορά στη συνεκτικότητα, αντιλαμβανόμαστε τη θετικότητα της επαφής μας και με την Μάλτα. Μπορεί, λοιπόν, να μην βλέπουμε την αναγκαιότητα της ΑΟΖ, διότι δεν έχουμε εικόνα, λόγω της θάλασσας, όμως οι δυναμικοί χάρτες υπάρχουν και τα διαγράμματα Voronoi μέσα των μαθηματικών δεν έχουν να συγκρουστούν με κανέναν, για να πείσουν ακόμα και τους ουδέτερους ή τους αδιάφορους. 

Το πλαίσιο, το πεδίο και το πεδίο δράσης είναι έτοιμα για διαπραγματεύσεις, όχι όμως για συμβιβασμούς. Διότι οι συμφωνίες περί ΑΟΖ δεν είναι συμβιβασμοί αλλά συνέργιες υψηλού επιπέδου. Πλέον το παίγνιο εξαρτάται από τους παίκτες. Ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος με την Κύπρο έδωσε το στίγμα του. Κι η αξία των πολιτικών ηγετών φαίνεται σε αυτό το επίπεδο. 

Aπό τα διαγράμματα Voronoi στην τριγωνοποίηση του Delaunay

Τα διαγράμματα Voronoi δεν λύνουν μόνο προβλήματα γεωγραφίας και τοπολογίας. Όταν τα επινόησε ο Georgy Voronoy (1868 – 1908), ο οποίος ήταν μαθητής του Andrey Markov (1856 – 1922) αλλά και δάσκαλος των Delaunay (1890 -1980) και Sierpiński (1882 – 1969), δημιούργησε έναν ολόκληρο μαθηματικό πλαίσιο μέσω της υπολογιστικής γεωμετρίας. 

Η ιδέα των διαγραμμάτων Voronoi είναι η δημιουργία νέων σημείων που διαφέρουν από τα αρχικά δεδομένα και δεν παρουσιάζονται με απλό τρόπο στον λύτη. Δημιουργούν μία νέα δομή, η οποία είναι αόρατη για τον μη ειδικό που εξετάζει τα αρχικά στοιχεία. Αυτή η έννοια είναι σημαντικότατη στα μαθηματικά κι όχι μόνο. Στο γνωστικό επίπεδο, απελευθερώνει την σκέψη και την βάζει να λειτουργεί μη συμβατικά, για να λύσει ένα πρόβλημα φαινομενικά στατικό. Η συμβολή των διαγραμμάτων Voronoi είναι η εισαγωγή ενός δυναμικού πλαισίου, το οποίο διευκολύνει, όχι μόνο την επίλυση αλλά και την επινόηση νέας στρατηγικής. Επιπλέον τα διαγράμματα Voronoi συσχετίζονται άμεσα με την τριγωνοποίηση που εφηύρε ο Delaunay το 1934. Πιο συγκεκριμένα, τα διαγράμματα Voronoi κι η τριγωνοποίηση Delaunay συνδυάζονται δυικά στην γενική περίπτωση. Το ενδιαφέρον είναι ότι πρακτικά τα διαγράμματα Voronoi δεν σχετίζονται με κύκλους αλλά με ευθύγραμμα τμήματα. Ενώ η τριγωνοποίηση του Delaunay ορίζεται αποκλειστικά μέσω κύκλων. Τα κέντρα των τριγώνων της τριγωνοποίησης, τα οποία δεν εμπεριέχουν κανένα αρχικό σημείο, αν τα ενώσουμε, θα βρούμε το διάγραμμα Voronoi. Γι’ αυτό το λόγο λέμε ότι λειτουργούν δυικά. Αυτό σημαίνει ότι στο πλαίσιο της εφαρμογής των διαγραμμάτων Voronoi, υπάρχει η δυνατότητα να εκμεταλλευτούμε και την τριγωνοποίηση του Delaunay, έτσι ώστε να χρησιμοποιήσουμε και τα τρίγωνα της, τα οποία μπορούν να εμπεριέχουν ή όχι τα διαγράμματα Voronoi.

Από τα διαγράμματα Voronoi στην τριγωνοποίηση του Delaunay υπάρχει ένα νοητικό σχήμα με πολλαπλές εφαρμογές και εκτός του χώρου των καθαρών μαθηματικών κι ειδικά στο χώρο της στρατηγικής μέσω της τοποστρατηγικής. Αυτό το νοητικό σχήμα λειτουργεί ως πολλαπλότητα για την γνωστικά προσέγγιση της νοητικής στρατηγικής.

Διαγράμματα Voronoi και θεωρία παιγνίων

Όταν εξετάζουμε τα Διαγράμματα Voronoi ή ακόμα και την τριγωνοποίηση του Delaunay δεν είναι άμεσος ο συσχετισμός με τη θεωρία παιγνίων. Τα Διαγράμματα Voronoi, όπως το αποδείξαμε σε προηγούμενες μελέτες εμπεριέχουν εξ αρχής μια δυναμικότητα, λόγω της υπολογιστικής γεωμετρίας και της τοπολογίας, η οποία επιτρέπει, όχι μόνο την τριγωνοποίηση του Delaunay, αλλά μία ολόκληρη διαδικασία τοποστρατηγικής. Η ενσωμάτωση αυτού του πλαισίου στο πεδίο της θεωρίας παιγνίων γίνεται με ένα φυσιολογικό τρόπο. 

Θεωρούμε μία κενή περιοχή κι όχι απαραίτητα το επίπεδο. Πάνω σε αυτήν την περιοχή δύο παίκτες παίζουν εναλλάξ, τοποθετώντας σημεία. Μετά από κάθε κίνηση, υπολογίζεται το Διάγραμμα Voronoi του νέου συνόλου. Αν η περιοχή είναι πεπερασμένη, τότε έχει νόημα μετά από μερικούς γύρους να αναρωτηθούμε ποιος από τους παίκτες έχει το μεγαλύτερο εμβαδόν, αν προσθέσουμε τις κυψέλες Voronoi που ελέγχει. Κατά συνέπεια, αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει ένα πρόβλημα τακτικής μετά από κάθε κίνηση των παικτών, αλλά κι ένα γενικό πρόβλημα στρατηγικής. Σε αυτήν την συγκεκριμένη κατάσταση είναι δυνατόν ν’ αποδείξουμε ότι, εκτός από την περίπτωση όπου υπάρχει μόνο ένας γύρος, ο δεύτερος παίκτης κερδίζει πάντα, ακόμα κι αν η διαφορά του συνολικού εμβαδού των δύο παικτών μπορεί να γίνει όσο μικρότερο γίνεται, αλλά ποτέ να μηδενιστεί. Αυτά τα στοιχεία: πλαίσιο, πεδίο και πεδίο δράσης μέσω της θεωρίας παιγνίων, μπορούν να εφαρμοστούν και σε πραγματικές περιπτώσεις για να ενταχθούν στην τοποστρατηγική.

Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι το Αιγαίο. Η πολυπλοκότητα της ιδιόμορφης δομής μπορεί να εξετασθεί με αυτόν τον τρόπο και να προσφέρει νοητικά σχήματα, τα οποία δεν είναι άμεσα και εμφανίζονται μόνο σε πολεμολογικό πλαίσιο. Σε κάθε περίπτωση, η στατική προσέγγιση του Αιγαίου δεν επαρκεί, για να μας προετοιμάσει και να διαχειριστούμε στρατηγικά μελλοντικές κρίσεις . Ένα επιπλέον πρόβλημα σε σχέση με το Αιγαίο, είναι ότι η δομή είναι δοσμένη, όσον αφορά στη γεωγραφία. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει άμεση εφαρμογή του θεωρήματος, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι υπάρχουν θέσεις κλειδιά ακόμα και στο αρχικό πλαίσιο. Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση του Αιγαίου έχουμε διάφορες κατηγορίες νησιών που εμπλέκονται, για να δημιουργηθεί ένα πλέγμα. Η ανθεκτικότητα αυτού του πλέγματος είναι η ουσία της υπόθεσης. Και τα διαγράμματα Voronoi μέσω της θεωρίας παιγνίων αναδεικνύουν στρατηγικές συμπεριφορές, τις οποίες πρέπει να εξετάσουμε λεπτομερειακά και αποτελεσματικά.

*     *     *

Πραγματοποιήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2011 στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητρόπολης Αλεξανδρούπολης εισήγησης του κύριου Λυγερού με θέμα: "Από την ανθεκτική στρατηγική στην αποτελεσματική τακτική". Η διοργάνωση της εκδήλωσης έγινε από την XXIII Ταξιαρχία Τεθωρακισμένων. Στην εισήγηση του ο κύριος Λυγερός υποστήριξε ότι η σύγχρονη τάση της αντιμετώπισης του πολέμου ως μάχη για λόγους επικοινωνιακούς, έχει προεκτάσεις και στις έννοιες της στρατηγικής και της τακτικής. Η αντιπαράθεση του τοπικού και του ολικού δεν αρκεί για να διαχωρίσει αυτές τις έννοιες, ειδικά σ’ ένα σύγχρονο πλαίσιο. Η έλλειψη σαφήνειας δεν είναι τωρινή. Το σκάκι θεωρείται από τους περισσότερους ως στρατηγικό παίγνιο, ενώ στην ουσία ανήκει στην τακτική. Το πρόβλημα της απομόνωσης της μάχης από το πεδίο δράσης του πολέμου για να μη φανεί το ολικό πλαίσιο, είναι ότι στην ουσία αντικαθιστά τη στρατηγική με την τακτική. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν εξετάζονται οι στρατηγικές επιπτώσεις. Η επικέντρωση της σκέψης πάνω στο πλήγμα ακόμα κι όταν είναι έντονο, δεν μπορεί ν’ αποφύγει την στρατηγική ουρά. Η αναλογία όμως είναι φυσιολογική, όταν εξετάζουμε το μοντέλο του Gauss. Ενώ ο πληθυσμός καλύπτει όλο το εύρος του φάσματος, η κοινωνία επιμένει να θεωρεί το κέντρο της μάζας ως το μοναδικό στοιχείο που υπάρχει. Προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κόσμο δίχως ουρές. Όμως οι ουρές υπάρχουν και διαμορφώνουν όλο το πλαίσιο. Η οικονομία το ανακάλυψε πρόσφατα με τη μορφοκλασματική ανάλυση. Το θέμα είναι να μην αναγκαστεί να γίνει μια αποκάλυψη για τα στρατιωτικά δεδομένα. Τα νοητικά σχήματα υπάρχουν, όπως και το μαθηματικό πεδίο που εμφανίζεται μόνο επιφανειακά με τη θεωρία παιγνίων και τη θεωρία ομάδων. Η έμφαση της τακτικής γίνεται από τους ισχυρούς παίκτες που βασίζονται στη δύναμη του στρατηγικού δόγματος. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό είναι ισχυρό όσο βρίσκεται στο δυνητικό χώρο. Η ολική αντιπαράθεση αλλάζει όλα τα δεδομένα. Και ο λόγος είναι απλός. Η αντιπαράθεση είναι το αποτέλεσμα της αμφισβήτησης του στρατηγικού δόγματος. Αυτό σημαίνει ότι de facto θα αναπτυχθεί αναπόφευκτα μια στρατηγική ουρά πέρα από το γεγονός της τακτικής. Ενώ η μάχη θα δώσει έμφαση στο χώρο, η αντίσταση θα βασιστεί στο χρόνο. Η ανάπτυξη της στρατηγικής ουράς θα δημιουργήσει το χρόνο της αντίστασης και θα καταρρεύσει το μοντέλο του πολέμου – μάχης και θα εμφανιστεί και πάλι η μάχη του πολέμου. Βέβαια, επικοινωνιακά το τέλος της μάχης μπορεί ν’ αποτελέσει το τέλος του πολέμου. Όμως αυτός ο τεχνητός εκφυλισμός παγιδεύει μόνο την κοινωνία και κανέναν άλλο. Αλλά ακόμα και η κοινωνία, όταν αντιλαμβάνεται ότι ο αριθμός των νεκρών στρατιωτών συνεχίζει να μεγαλώνει, ενώ τελείωσε ο επίσημος πόλεμος, αρχίζει να αντιδρά. Στο ενδιάμεσο έχει αναπτυχθεί ο ανταρτοπόλεμος που λειτουργεί μόνο μέσα στο χρόνο και όχι στο χώρο λόγω έλλειψης δυνάμεων. Αυτή η νέα κρίση που δεν θέλει ν’ αντιμετωπιστεί στο επικοινωνιακό πλαίσιο υπάρχει. Και δίχως τη διαχείριση της δεν μπορεί να υπάρξει επίλυση. Κατά συνέπεια, πρέπει ν’ αναλυθεί η συμβολή της τακτικής και να εκτιμηθεί αν έχει δημιουργήσει ένα ασύμμετρο πεδίο. Δίχως αλλαγή φάσης, η επιρροή της τακτικής του χώρου αφοπλίζεται από την αντίσταση της στρατηγικής του χρόνου. Συνεπώς, η επιμονή της αντικατάστασης της στρατηγικής με την τακτική αποτελεί ένα στρατηγικό λάθος. Διότι με την έλλειψη της αρχής δεν συνεπάγεται το τέλος. Ο χρόνος θα ενσωματώσει την τακτική μέσα στο πλαίσιο και θα αναδείξει τα στρατηγικά νοητικά σχήματα. Στο τέλος της ομιλίας ο Ταξιαρχος Στεφανής Αλκιβιάδης έδωσε στον κύριο Λυγερό αναμνηστική πλακέτα με το έμβλημα της XXIII ΤΘΤ, η οποία έχει ως σύνθημα της το ρητό του Περίανδρου "ΚΑΙΡΟΝ ΠΡΟΣΜΕΝΕ".

Επιπλέον, την προηγούμενη μέρα (10/12/2011) πραγματοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη εισήγηση του κύριου Λυγερού στην με θέμα: "Το μέλλον της γης μας, η θάλασσά μας". Στην εισήγηση του ο κύριος Λυγερός τόνισε την σημασία της ΑΟΖ ως νομική ορολογία αλλά και την ανέλυσε μέσω μαθηματικών μοντέλων και πιο συγκεκριμένα μέσω της Θεωρίας των Διαγραμμάτων Voronoi. Επίσης, για ακόμη μια φορά σημείωσε την εξαιρετική σημασία που έχουν τα νησιά Ζουράφα και Γαύδος καθώς και το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου.

Ν.Λυγερός "Το μέλλον της γης μας, η θάλασσά μας"