Ο ορισµός της τοποστρατηγικής

Στο πλαίσιο της µεγάλης στρατηγικής, όπου επιτρέπεται να αναθεωρήσουµε τις έννοιες της στρατηγικής ή της τακτικής, η γεωστρατηγική είναι απαραίτητη στην επίλυση προβληµάτων αποτελεσµατικότητας σε πραγµατικές καταστάσεις. Στις θεωρητικές µας έρευνες πάνω σ’ αυτό που ονοµάζουµε αφαιρετική στρατηγική, καταλήξαµε να θέσουµε µια πραγµατική µεθοδολογία η οποία ανταποκρίνεται σε αυτό που πλέον ονοµάζουµε, νοητική στρατηγική. Το υπόβαθρό της είναι η θεωρία των νοητικών σχηµάτων. Για να εφαρµόσουµε τέτοιου τύπου σχήµατα, είναι αναγκαίο να τα συµπεριλάβουµε στο πλαίσιο της κλασικής στρατηγικής. Σε αυτή την προοπτική µελετούµε τη γεωστρατηγική, η οποία συνδυάζει τα οράµατα της στρατηγικής και της γεωστρατηγικής, έτσι ώστε να κατανοούµε, να διαχειριζόµαστε και να επιλύουµε πραγµατικά προβλήµατα. Όµως, η αυστηρά γεωγραφική τοποθέτηση θέτει ένα πρόβληµα ενδογενές. ∆ιότι η γεωστρατηγική δεν είναι ούτε γεωγραφία στρατηγικής, ούτε στρατηγική γεωγραφίας, αλλά ένα σύµπλεγµα που εκφυλίζεται όταν διαχωρίζονται αυτά τα συνιστώντα στοιχεία. Η γεωστρατηγική ζει στην κλειστότητα για να δράσει µέσα στην πραγµατικότητα. Αυτό το γνωστικό αντικείµενο είναι εξαιρετικά αποτελεσµατικό για τη διαχείριση εδαφικών δεδοµένων κυρίως όταν είναι σταθερά. Σε κάθε περίπτωση, η γεωστρατηγική έχει νόηµα από τη στιγµή που η απόσταση είναι καθορισµένη. Έτσι, έχουµε τις έννοιες της εγγύτητας και της προσβασιµότητας οι οποίες µπορούν επίσης να παίξουν µέσω της αντίθεσής τους. Σε θεωρητικό επίπεδο, τα τεχνικά προβλήµατα εµφανίζονται όταν βρισκόµαστε εκτός εδαφικού χώρου. Όντως, στο θαλάσσιο και στον εναέριο χώρο ή ακόµα στο διάστηµα, οι έννοιες της εγγύτητας και της προσβασιµότητας είναι εντελώς διαφορετικές. Είναι προφανές ότι αυτό προκύπτει λόγω του ότι µεταβάλλεται η φύση της έννοιας της απόστασης. Για να είµαστε προετοιµασµένοι να αντιµετωπίσουµε αυτή τη δυσκολία, είναι αναγκαίο να διαχειριστούµε θεµελιώδεις έννοιες, αναµφισβήτητα απλούστερες εκ πρώτης όψης, αλλά ανθεκτικές για να µας οδηγήσουν σε γενικεύσεις όσον αφορά στην έννοια της απόστασης, όπως στο πλαίσιο των δικτύων ή πιο γενικά των διακριτών χώρων. Είναι µε αυτόν τον τρόπο που στις έρευνές µας εκµεταλλευόµαστε έννοιες όπως αυτές του συµπαγούς και της συνοχής. Στην πραγµατικότητα, εµπλέκουµε την τοπολογία και περισσότερο τη γεωµετρία στη στρατηγική. Γι’ αυτόν το λόγο, θεωρούµε απαραίτητο να δηµιουργήσουµε το νεολογισµό της τοποστρατηγικής για να εκµεταλλευτούµε εκτενώς αυτή την προσέγγιση. Αυτή η δηµιουργία είναι βέβαια µια απαγωγή, ωστόσο παραµένει αναλογική. Έτσι, όπως και στο παράδειγµα της γεωστρατηγικής η οποία αντιπροσωπεύει τη σύνθεση της γεωγραφίας και της στρατηγικής, επινοήσαµε την τοποστρατηγική ως τη γνωστική σύνθεση της τοπολογίας –και όχι της τοπογραφίας– και της στρατηγικής. Έχουµε, λοιπόν, αυτή τη φορµαλιστική αναλογία:

Αυτή η αναλογία είναι πολλαπλής και σταθερής φύσης. Η τοποστρατηγική εκµεταλλεύεται το γεωγραφικό όραµα. Ωστόσο, δρα στο µαθηµατικό πυρήνα. Επικεντρώνεται, λοιπόν, πάνω σε στοιχεία πιο θεµελιώδη από µαθηµατικής άποψης και ως εκ τούτου πιο βασικά από γεωπολιτικής άποψης. Αλλιώς διακινδυνεύουµε να διαπράξουµε λάθος, συγχύζοντάς την µε την έννοια της τοπογραφίας. Από κάθε άποψη του θέµατος, η τοποστρατηγική έχει ως στόχο να αξιοποιήσει στρατηγικά τοπολογικές έννοιες, αλλά επίσης να θέσει µια στρατηγική προσαρµοσµένη στον τόπο. Τόσο η γεωστρατηγική όσο και η τοποστρατηγική µπορούν να συµπεριλάβουν διαχρονικά στοιχεία στην αναλογία τους. Όσον αφορά στο συνδυασµό των δύο, µας επιτρέπει να είµαστε πιο κοντά στην αφαιρετική στρατηγική η οποία δεν εµπεριέχει µε σαφή τρόπο την έννοια της απόστασης. Άρα, µπορεί να εκλάβει τις οντότητες ως πολλαπλότητες. Θεωρούµε ότι η Μεσόγειος και η Βαλκανοποίηση, µε τις οποίες ασχοληθήκαµε σε προηγούµενες µελέτες, αντιπροσωπεύουν παραδείγµατα τοποστρατηγικής. Χωρίς αυτό να είναι καθόλου περιοριστικό για το πεδίο της τοποστρατηγικής.

Πηγή   -   Νίκος Λυγερός